کاشت،داشت،برداشت بادام زمینی

کاشت،داشت،برداشت بادام زمینی

خصوصیات

نام فارسی: بادام زمینی

نام انگلیسی:Groundnut (Peanut

نام علمی:  Arachis hypogaea L.

تیره: باقلا (لگومینوزه)   Fabaceae (Leguminosae)

تعداد کروموزوم: ۲n = ۴X = ۴۰

خاستگاه: آمریکای جنوبی (برزیل)

طول دوره رشد: ۱۰۰ تا ۲۱۰ روز

ریشه: نسبتاً مستقیم تا عمق ۲ متری

ارتفاع گیاه: ۳۰ تا ۶۰ سانتی متر

گل آذین: منفرد یا دسته های ۲ تا ۴ گلی با آرایش سنبله

دیاگرام گل: ۵ کاسبرگ + ۵ گلبرگ+ ۱۰ پرچم + ۱ مادگی تک برچه ای

طول دوره گلدهی: تا ۲ ماه

میوه: خشک شکوفا (غلاف یا نیام)

وزن هزار دانه: ۳۵۰ تا ۶۰۰ گرم

میزان روغن دانه: ۴۰ تا ۵۰ درصد

گل این گیاه قبل از میوه دادن به سمت زمین خم می‌شود و دانه‌های جوان را در زمین دفن می‌کند به همین دلیل به این گیاه بادام‌زمینی می‌گویند. این دانه‌ها در زمین رشد می‌کنند و می‌رسند.

بادام زمینی بومی برزیل بوده و از آنجا به نقاط دیگر دنیا راه یافته است. آب و هوای گرم برای کشت این گیاه مناسب می‌باشد. بادام زمینی گیاهی است یکساله دارای ساقه‌ای راست که ارتفاع آن در حدود ۳۰ سانتیمتر می‌باشد. برگهای آن مرکب از دو زوج برگچه است گلهای آن به رنگ زرد می‌باشد که پس از تلقیح، دم گل خم شده و به سطح خاک می‌رسد و سپس به تدریج در خاک فرو رفته و میوه در داخل خاک تشکیل می‌شود.

میوه بادام زمینی به طول تقریبی ۴ سانتیمتر است و دارای پوسته شکننده به رنگ خاکستری مایل به زرد می‌باشد. بر روی پوسته یک تا سه برجستگی مشاهده می‌شود که هر یک محل دانه‌ها را نشان می‌دهد. دانه بادام زمینی تقریبا مانند فندق به رنگ سفید مایل به زرد بوده ولی تخم مرغی شکل است. پوسته نازکی دانه را پوشانده که به رنگ قرمز قهوه‌ای است.

گلها کامل و خودگشن می باشد. دگرگشنی به فعالیت حشرات بستگی داشته و حداکثر به ۲ درصد می رسد.

میوه بصورت نیامی ناشکوفا و تقریباًً استوانه ای شکل رشد می کند.

دیواره نیام بصورت مشبک است و در فاصله دانه ها فرو رفته می باشد.

دو گونه گیاه بادام زمینی بیشتر از دیگر گونه ها کاشته می شود: گونه ایستاده با ساقه اصلیِ قائم به بلندی بیست تا هفتاد سانتیمتر، و گونه خوابیده با ساقه اصلی به درازای حدود بیست سانتیمتر و شاخه های خزنده متعدد . زمان کاشت (بویژه در گیلان ) نیمه اول اردیبهشت و همزمان با احداث خزانه برنج است. بادام زمینی یکی از موارد معدود پدیده شگرف «زمین میوگی » (تشکّل یا نضج میوه در زیر خاک ) است : پس از لقاح ، گلهای زایای این گیاه بتدریج پژمرده می شوند، دُمگلهای آنها ستبر و دراز و به سوی زمین متمایل می گردند و تخمدانها را با فشار به درون خاک می رانند؛ میوه ها (دانه ها) در درون نیامهای چوبی معمولاً در عمق سه تا ده سانتیمتری در زیر خاک و به موازات سطح زمین تشکیل می یابند و می رسند. هر نیام حاوی دو تا چهار دانه (و گاهی بیشتر) است. بادام زمینی را در شمال ایران در حدود ماهِ مهر برداشت می کنند . کشت این گیاه ، علاوه بر گیلان ، در نواحی پنبه کاری گرگان و دشت ، در خوزستان و بعض نقاط دیگر مورد توجه واقع شده است.

مراحل نمو

مراحل نمو بادام زمینی مشابه سویا می باشد با این تفاوت که نیام ها در زیر خاک شکل می گیرند و رشد می کنند. این وضعیت، بررسی گیاه را مشکل ساخته و استخراج بوته را ضروری می سازد. مراحل مهم نمو بادام زمینی عبارتند از:

۱- سبزشدن  ۲- مراحل رشد رویشی بر اساس تعداد برگ  ۳- شروع گلدهی  ۴- شروع پایک دهی (Pegging)  ۵- شروع نیام بندی   ۶- شروع رسیدگی   ۷- رسیدگی کامل

سازگاری

بادام زمینی گیاهی است گرما دوست که به هوای گرم و آفتاب فراوان و یک فصل رشد بدون یخبندان ۲۰۰ روزه محتاج است.

بادام زمینی نیاز فراوان به آب دارد و بخصوص از هنگام گرده افشانی تا دو هفته قبل از رسیدگی به کمبود رطوبت خاک حساس می گردد.

بادام زمینی از نظر حاصلخیزی خاک بسیار کم توقع است و در خاکهای شنی فقیر با ماده آلی کم عملکردی کاملاً اقتصادی تولید می کند .

ارقام

دو گونه گیاه بادام زمینی بیشتر از دیگر گونه ها کاشته می شود: گونه ایستاده با ساقه اصلیِ قائم به ارتفاع ۲۰ تا ۷۰ سانتیمتر، و گونه خوابیده با ساقه اصلی به ارتفاع حدود ۲۰ سانتیمتر و شاخه های خزنده متعدد. زمان کاشت (بویژه در گیلان) نیمه اول اردیبهشت ماه است. بادام زمینی یکی از موارد معدود پدیده شگرف «زمین میوگی» (تشکیل میوه در زیر خاک) است.

در گیلان توده ای به منشاء نامشخص به نام بومی گیلان کاشت می شود و از تیپ خزنده می باشد و پتانسیل عملکرد دانه آن به ۳ تن در هکتار (۴۶% درصد روغن دانه) می رسد.

رقم دیگر در گیلان، فلوری اسپانیش با تیپ رشدی بوته ای است که پتانسیل عملکرد دانه آن به ۳ تن در هکتار و میزان روغن دانه آن به حدود ۵۱ درصد می رسد.

ارقام دیگر بادام زمینی که در ایران به طور پراکنده کشت می شوند عبارتند از:

نورت کارولینا-۲ (NC-۲)، ایمپرود۳۰۶، ایمپرود۳۰۸، شولامیت، فیلر، آلتیکا و فلورانر.

پس از لقاح، گلهای زایای این گیاه بتدریج پژمرده می شوند، دُمگلهای آنها ستبر و دراز و به سوی زمین متمایل می گردند و تخمدانها را با فشار به درون خاک می رانند. دانه ها در درون نیامهای چوبی معمولاً در عمق سه تا ده سانتیمتری در زیر خاک و به موازات سطح زمین تشکیل می یابند و می رسند. هر نیام حاوی دو تا چهار دانه (و گاهی بیشتر) است. بادام زمینی را در شمال ایران در حدود ماهِ مهر برداشت می کنند. کشت این گیاه، علاوه بر گیلان، در نواحی  گرگان در خوزستان و بعضی نقاط دیگر مورد توجه واقع شده است.

 آفات و امراض: بعضی از آفات عمومی مثل زنجره باقلا ، کرم غوزه پنبه و پروانه کارادینا به بادام زمینی نیز خسارت وارد می سازد .

بیماری لکه برگی بادام زمینی عامل بیماری قارچی است بنام Cercospora personata که روی بقایای گیاهی آلوده زمستان گذرانی نموده و اسپور آن توسط باد منتشر می گردد . پوسیدگی پایه تخمدان ، ریزش برگها و نیامها و یا کوچک ماندن نیامها از نتایج این بیماری می باشد . کنترل بیماری با استفاده از ارقام مقاوم ، تناوب حداقل سه ساله ، تقویت محصول و بالاخره استفاده از سموم قارچ کش مانند زینب و مانب امکان پذیر است .

تناوب زراعی

در انتخاب تناوب زراعی بادام زمینی می بایستی به نکات زیر توجه داشت:

۱) بادام زمینی ممکن است در خاکهای فقیری کاشته شود که برای سایر محصولات مناسب نباشد.

۲) بادام زمینی مقدار زیادی از مواد غذایی خاک را می گیرد. زیرا بقایای گیاهی نیز از زمین خارج می گردد.

۳) بادام زمینی علاوه بر گیاهان خانواده بقولات در بعضی از بیماری های خاکزی مانند بوته میری باکتریایی با گیاهان تیره گوجه فرنگی مشترک است.

مثالهایی از تناوب های بادام زمینی عبارتند از:‌

بادام زمینی ـ ذرت خوشه ای ـ پنبه ـ آیش

بادام زمینی ـ ( کود سبز )، پنبه ـ ذرت خوشه ای

کود شیمیایی

هر یک تن بادام زمینی (نیام کامل) با ۵/۱ تا ۲ تن علوفه همراه آن حدود ۶۰ تا ۷۵ کیلوگرم نیتروژن، ۱۰ تا ۱۵ کیلوگرم اکسید فسفر، ۴۰ تا ۵۰ کیلوگرم اکسید پتاسیم و ۴۰ تا ۵۰ کیلوگرم اکسید کلسیم از خاک خارج می کند. چنانچه کود شیمیایی زیادی برای محصول قبل مصرف شده باشد به اضافه کردن کود به زمین بادام زمینی نیازی نیست.

تاریخ کاشت

دماهای کاردینال بادام زمینی

دمای پایه (صفر فیزیولوژیکی): ۱۰ درجه سانتی گراد

دمای مطلوب (اپتیمم): ۲۵ – ۲۲ درجه سانتی گراد

دمای حداکثر (سقف): ۳۵ درجه سانتی گراد

بادام زمینی در کلیه نواحی اقلیمی ایران به صورت بهاره کشت می شود.

فاصله ردیف ها = ۴۰ تا ۵۵ سانتی متر بسته به میزان خزندگی رقم

فاصله بوته های روی ردیف = ۱۰ تا ۲۰ سانتی متر

تراکم مناسب برای بادام زمینی = ۱۲ تا ۲۵ بوته در مترمربع

عمق کاشت = ۳ تا ۱۰ سانتی متر

میزان بذر مورد نیاز = حدود ۱۰۰ کیلوگرم در هکتار (۶۰ تا ۲۰۰ کیلوگرم در هکتار)

کنترل علف هرز

میتوان از علف کشهایی مانند امولسیون ۴۳ درصد آلاکلر (لاسو)به میزان  ۴ تا ۵   لیتر یا امولسیون ۴۸ درصد تریفلورالین به میزان ۲/۱ تا ۸/۱ لیتر در هکتار بصورت قبل از کاشت استفاده بعمل آورد. این علف کشها محصول را  ۲ تا ۳ ماه بعد از مصرف در برابر اکثر علفهای هرز محافظت میکند.

برداشت

برداشت با دام زمینی

زمان برداشت با آثار زردی خفیف برگ ها و بررسی نیام ها مشخص  می شود. در برداشت مکانیزه ابتدا قسمت های هوائی را با علف زن      (موور) قطع کرده و سپس با دستگاهی مشابه دستگاه برداشت سیب زمینی و در صورت عدم دسترسی به این دستگاه با دستگاه معمولی برداشت سیب زمینی بادامها را خارج کرده و بصورت ردیفی روی زمین قرار می دهند.

موارد استفاده

دانه بادام زمینی از نظر فسفر و ویتامین های گروه B نیز غنی است. مقدار انرژی، قابلیت هضم و کیفیت پروتئین دانه بسیار زیاد می باشد. یکی از مصارف مهم ارقام کم روغن بصورت آجیل است. کنجاله بادام زمینی را که ۴۰ تا ۵۰ درصد پروتئین پرکیفیت دارد بعنوان مکمل پروتئین در جیره دام بکار می برند. علوفه بادام زمینی حدود ۷ درصد پروتئین دارد و برای تغذیه دام بسیار مطلوبست ولی کیفیت علوفه به روش خشک کردن و جمع آوری آن و بخصوص میزان برگ بستگی دارد.