فعالیت های کلاس دهم تصویر سازی مدرسه شهید فهمیده+برنامه امتحانات هنرستان شهید فهمیده زندگی مستوره کردستانی ویرایش
ماه شرف خانم ، مشهور به مستوره اردلان و ملقب به مستوره کردستانی ، شاعر و از اولین مورخین ایرانی در سال 1184 خورشیدی ( ۱۸۰۵میلادی ) در سنندج دیده به جهان گشود . پدرش ابوالحسن بیگ قادری و مادرش ملک نسا خانم نام داشت . ماه شرف خانم برادری نیز به نام ابوالمحمد داشت .
خانواده پدری مستوره کردستانی از قادری های سنندج بودند . در سال 1210 قمری یعنی در زمان حکومت شاه حسین صفوی ، قادری های کرد ، « درگزین » همدان را ترک و به سنندج و سلیمانیه مهاجرت کردند . علت مهاجرت آنان به روشنی معلوم نیست و احتمالات زیادی از جمله دعوت کیخسروبگ والی کردستان و یا هرج و مرج حادث شده در همدان وجود دارند . علت مهاجرت آنان هرچه که بوده است ، در سنندج به دلیل وجود فضایی علمی و ادبی و نیز آن چنان که مستوره خود می گوید مهر و محبت مردم سنندج و توجه کیخسرو خان والی سنندج آنان را در این شهر ماندگار می کند . پدربزرگ مستوره محمد آقای ناظر که فردی دانشمند و با کیاست بوده است ، به مدت پنجاه سال مسئولیت حفظ امنیت کردستان و نگهداری و نظارت بر دارایی های خوانین اردلان را به عهده داشته و از اعتبار و منزلت خاصی برخوردار بوده است . پس از وی ابوالحسن بیگ پسر محمد آقا عهده دار وظیفه و مسئولیت پدرش می شود . ابوالحسن و پدرش که خود اهل علم و دانش بوده اند به تربیت و پرورش مستوره توجه خاصی داشته اند . ابوالحسن پس از ازدواج و به دنیا آمدن ماه شرف ، آن گونه که پیداست تا زمانی که مستوره به سن بیست سالگی می رسد ، میلی به آن که صاحب فرزند ذکوری هم شود نداشته است و تمام هم و غم خود را صرف پرورش دختر زیبارویش کرده است.
مادر مستوره کردستانی ، از خانواده وزیری های سنندج بوده است که از دیرباز در سنندج سکونت داشته اند و در دربار اردلان ها نیز از موقعیت والایی برخوردار بودند . از این خانواده می توان از میرزا فتح الله خرم وزیری نام برد که عموی مادر مستوره نیز بوده است . از فرماندهان لطفعلی خان زند بوده و پس از شکست لطفعلی خان ، آقا محمدخان قاجار چشمانش را از حدقه درآورد . پس از آن سعی کرده است که در پس آن چشمان نابینا از روزنه شعر به دنیا بنگرد و شاعری چیره دست و سخنوری توانا بوده است ، در سرودن ماده تاریخ نیز مهارت داشته است . مستوره به همراه پسر عمویش رونق در محضر وی به فراگیری اصول شعر می پردازد و یکی از مشوقان مستوره در سرودن شعر همین میرزا فتح الله بوده است . همچنین میرزا فتح الله خود تاریخی گویا از دوران سلطنت صفویه ، زندیه و قاجاریه و نیز حکمرانی اردلان ها بوده است و مستوره مسایل تاریخی بسیاری را از وی فرا گرفته و یادداشت می کرده است.
با این اوصاف مستوره در چنین خانواده ای چشم به جهان گشوده و در فضایی ادبی و فرهنگی و نیز در خانواده ای متمول و متمکن پرورش یافته است . برخلاف سنت دیرین و جاری زمان ، مستوره را هم سطح با مردان به آموختن علوم متداول زمان تشویق و ترغیب نمودند ، دیری نگذشت که این زن توانمند و با استعداد در ردیف ادیبان و سخن سنجان قرار گرفت و در عفت و پاکدامنی و آشپزی و خانه داری و خصایص و صفات خاصه ی زنانگی جزو زنان مجرب و کارکشته شد . و با ذوق و قریحه ی شعری اش توانست با سرودن قصاید نغز و غزلیات آبدار با شاعران نامدار زمان مقابله کند و در تاریخ نویسی پا به پای مورخین در عرصه ی وقایع نگاری جلوه نماید . میرزا علی اکبر منشی ، دیوان غزلیات مستوره را بیست هزار بیت دانسته است . میرزا علی اکبر وقایع نگار در شرح حال مستوره می نویسد : سزاوار است نام مستوره به خاطر فضل و کمال و خط و ربط و شعر و تاریخ نگاری اش در ردیف زنان برجسته و مورخین نامدار قرار گیرد . ماه شرف خانم در میان شاعران فارسی زبان با یغمای جندقی ارتباط شعری داشت و با سید عبدالرحیم مولوی که از بزرگان مکتب شعر گورانی است آشنا بود ، زیرا هر وقت سید عبدالرحیم مولوی به دیدار دوستانش غلامشاه خان اردلان و رضا قلی خان اردلان به سنندج می آمد از مستوره نیز دیدن می کرد و مستوره را تشویق می نمود تا شعر کردی گورانی بگوید . اشعار مستوره به علت پختگی و استحکام و زیبایی در کردستان بابان دست به دست می شد ، نالی شاعر معروف کرد سورانی سرا در اشعارش ضمن ستایش مستوره با گوشه و کنایه و طنز می خواست از حرمت مستوره بکاهد اما برخلاف میلش موجب اشتهار و معروفیت مستوره در شعر و ادب شد . اشعار کردی اش به گویش های هورامی و سورانی ( اردلانی ) و به سبک شعر هجایی محلی سروده شده اند . متاسفانه بسیاری از اشعار کردی اش از بین رفته و یا هنوز به چاپ نرسیده اند . به هر روی اشعارش زیبا ، نغز و با مضامین و مفاهیمی زیبا و بدیع جلوه هایی خاص از شخصیت این بانوی نادره را روشن می سازند .
مستوره کردستانی
ماجرای ازدواج مستوره کردستانی ویرایش
مستوره در هفده سالگی با پیشنهاد ازدواج خسرو خان فرزند امان الله خان رو به رو شد . مستوره که در تاریخ امارات گوناگون تحقیق و تفحص بسیار کرده بود و شرط حکومت را ریختن خون کسان می دانست ، از ازدواج با خسروخان امتناع ورزید . خسروخان به اصرار پدر ناچار با « حسن جهان » دختر فتحلی شاه قاجار ازدواج کرد و از او سه پسر به نام های رضا قلی خان ، امان الله خان و احمد خان و سه دختر به نام های خانم خانم ها که زن اردشیر میرزا برادر محمد شاه قاجار بود و دیگری عادله خانم همسر حسین خان والی شیراز و سومی آغه خانم داشت . اما چون دل در گرو مستوره داشت و خود را از یار محبوب و معشوق شیرین سخنش جدا می دید ، سر به میگساری و باده خواری و ظلم و تجاوز نهاد ؛ آن چنان که مردم از ظلم و تجاوزهایش آرام و قرار نداشتند . نزدیکانش از وی پرهیز می کردند که مبادا در دام خشم گرفتار آیند . در این فاصله خسرو خان چندین بار از مستوره خواستگاری می کند و مستوره هر بار دست رد بر سینه خسرو خان می زند تا سرانجام طاقتش به سر آمده و مردان خانواده قادری را زندانی و قصد اعدام آنان را می نماید . مستوره نیز ناچار با وی وصلت می کند و با احترام و عزت فراوان وارد امارات اردلان می شود . تاثیر مستوره بر خسرو خان آن چنان بود که از شوهری میگساره و زنباره ، مردی مهربان ، مردم نواز و شاعر ساخت . از آن پس تمام هم و غم خسرو خان رفاه حال مردم و آسودگی و امنیت آنان بود . عشق خسرو خان به مستوره آن چنان بود که از هیچ خواست او سر باز نمی زد . متقابلاً مستوره نیز آن چنان عاشق همسرش بود که پس از وفات وی در سال 1834 در سن 29 سالگی ، دیگر ازدواج نکرد و با عشق شوهر وفات یافته اش زیست . مرگ همسر و داغ از دست دادن برادر جوان ناکامش ابوالمحمد که در سن بیست و دو سالگی وفات یافت ، علاوه بر این که نشاط و شادابی جوانی را از او سلب کرد ، ضربات روحی زیادی بر پیکر نحیف و ضعیف مستوره بر اثر دو ماه مریض داری و شب نخوابی ، وارد ساخت و مستوره را به سوی انزوا و عزلت و مطالعه ی کتب دینی و تالیف کتاب عقاید کشانید.
مستوره کردستانی پس از درگذشت خسرو خان والی تا سال 1263 در سنندج زندگی کرد . در این زمان اختلافات حکومتی مابین خسرو خان ارمنی والی جدید و رضا قلی خان اردلان حاکم قدیم اتفاق افتاد و پس از شور و مشورت بین سران اردلان تصمیم به کوچ گرفته شد که مستوره نیز به همراه عمو و دیگر افراد خانواده اش به میان ایل بابان در شهر سلیمانیه عراق که آن زمان زیر نظر عثمانی بود رفت . مستوره در کتاب تاریخ اردلان این ماجرا را توصیف می کند.
مستوره کردستانی
آثار و تالیفات مستوره کردستانی ویرایش
دیوان اشعار : که به فارسی سروده شده و در حدود دو هزار بیت است و سه بار به چاپ رسیده است .
تاریخ اردلان : این کتاب معروفیت و ارزش علمی و اجتماعی مستوره را دو چندان نموده زیرا تا اواخر قرن نوزدهم میلادی در تمام خاورمیانه در عرصه ی تاریخ نویسی خصوصا کردشناسی در میان زنان جز مستوره کسی به این کار نپرداخته است ، این اثر ارزشمند در سال ۱۹۴۷ میلادی مطابق ۱۳۲۶ شمسی به وسیله مرحوم ناصر آزادپور در سنندج به چاپ رسید .
عقاید مستوره : این کتاب که رساله ی کوچکی از عقاید مستوره در مذهب اهل سنت شافعی است بر ارزش شخصی و عقاید دینی اش می افزاید و به جرات می توان گفت در میان زنان تا این زمان کسی به چنین تالیفی نپرداخته است .
مستوره کردستانی
مرگ مستوره کردستانی ویرایش
مستوره کردستانی در سال 1227 خورشیدی ( ۱۸۴۸میلادی ) در سلیمانیه درگذشت و احتمالا در نجف به خاک سپرده شد.
ساخت تندیس مستوره کردستانی در سنندج ویرایش
مجسمه مستوره کردستانی که توسط شهرداری سنندج ساخته شده است در خیابان خندق ، ابتدای بلواری که به عمارت خسرو آباد محل زندگی مستوره منتهی می شود نصب شده است . به گزارش میراث آریا(chtn) این تندیس که ساخته دست « هادی ضیاء الدینی » است با هزینه ای بالغ بر 450 میلیون ریال از محل بودجه شهرداری و با همکاری مسئولان میراث فرهنگی این شهرستان به عنوان نمونه ای از خدمات شهرداری در راستای معرفی مفاخر ادبی ساخته شده است . در زمستان ۸۵ در اربیل عراق کنگره بزرگداشت مستوره اردلان برگزار شد و در آن جا ده کتاب منتشر شد . کتاب مستوره برگ هایی از تاریخ سر به مهر نوشته جمال احمدی آئین و ترجمه کردی آن از عدنان برزنجی و کتاب شرعیات مستوره با تصحیح جمال احمدی آئین و مقدمه نوید نقشبندی و ترجمه کردی آن از نوید نقشبندی از این کتاب ها بوده است .
مستوره کردستانی
شعری از مستوره کردستانی ویرایش
مستوره کردستانی ، این شاعر نازک خیال در وصف خود می گوید :
من آن زنم که به ملک عفاف صدر گزینم / ز خیل پردگیان نیست در زمانه قرینم
به زیر مقنعه ، مرا سری است ، لایق افسر / ولی چه سود که دوران نمود خوار چنینم
به معشر نسوان ، در سپاس و حمد خدا را / همی سزد که بگویم منم که فخر زمینم
مستوره کردستانی
گفته های بزرگان درباره مستوره کردستانی ویرایش
رضا قلی خان هدایت می گوید : « مستوره کردستانی از زنان نجیب و مشهور کرد است . که در خط و خوشنویسی ، سرودن اشعار ناب و تاریخ نگاری دست توانایی دارد . مستوره اردلان بانویی بوده دارای علو نظر و مناعت طبع که با جمعی از شعرای زمان خود مانند یغمای جندقی از شعرای پارسی گو و ملا خضر نالی شاعر کرد ارتباط شعری داشته است . »
« اوگیناواسیل آوا » مترجم تاریخ اردلان مستوره و شرق شناس روسی : « در میان اقوام منطقه خاورمیانه و نزدیک ، زن دیگری همچون مستوره که هم شاعری توانا و هم تاریخ نگاری برجسته باشد ، ظهور نکرده است . به راستی که سده نوزدهم زن روشنفکری همچون مستوره را به خود ندیده است . »
منابع و پیوندها ویرایش
گرد آوری شده توسط دپارتمان پژوهشی شرکت پاکمن
http://news.tebyan-zn.ir
http://kordestan.irib.ir
http://www.citytomb.com
پرینتر استوک
ساخت ردیاب خوراکی ساخت ردیاب میله ای
آموزش ساخت ردیاب خوراک خور ساده